ماشین حساب سنتی
امروزه استفاده از چرتکه در پایه های ابتدایی از اهمیت بالایی برخوردار است . استفاده از چرتکه در تقویت حافظه و هوش ریاضی ، بسیار موثر است و دانش آموزان امروزه فقط در عرض چند ثانیه ، با استفاده از چرتکه ، محاسبات کمی دشوار را هم می توانند ذهنی حساب کنند .
*چرتکه واژهای است که از زبان روسی وارد زبان فارسی شدهاست و در زبان روسی به معنی «تسبیح» میباشد. در طول امپراطوری هخامنشی ، در حدود ۶۰۰ سال قبل از میلاد مسیح، ایرانیان اولین بار شروع به استفاده از چرتکه کرده اند.
*چرتکه از قابی تشکیل شدهاست که دارای سیم هایی موازی با یکدیگر است و مهره هایی بر روی این سیم ها قابل حرکت اند. هر ستون -که از یک سیم تشکیل شده است- نشاندهنده یک جایگاه در سامانهٔ دهدهی است. نخستین ستون سمت راست، ستون یکانها است و ستون بعدی که در سمت چپ آن قرار میگیرد ، ستون دهگان هاست و به همین ترتیب ستون ها ادامه مییابند.
حال با ذکر یک مثال به شرح مختصری از آموزش چرتکه می پردازم :
*لازمه این یادگیری دانستن جمع و و تفریق با چرتکه می باشد.
برای ضرب 76در 48 مراحل زیر را باید مدّ نظر بگیریم :
1- اول می گوییم 6×8 می شود 48 و عدد را روی چرتکه نشان می دهیم... 8 مهره درستون یکان و 4 مهره روی ستون دهگان
2- بعد می گوییم 8 یکی را در 7 ده تایی ضرب می کنیم ، یعنی 70×8 که می شود 560 و عدد را روی چرتکه نشان می دهیم...0مهره درستون یکان 6 مهره روی ستون دهگان و 5 مهره در ستون صدگان . حالا چون مهره های ستون دهگان به ده رسیده است عمل انتقال را انجام می دهیم.یعنی 10 مهره از ستون دهگان بر می گردد و1 مهره به ستون صدگان اضافه می شود.
3- حال می خواهیم 4 ده تایی را در 6 یکی ضرب کنیم. یعنی 6*40 که می شود 240 و عدد را روی چرتکه نشان می دهیم. 0مهره درستون یکان و 4 مهره روی ستون دهگان و2 مهره در ستون صدگان .
4-در مرحله آخر 4 ده تایی را در 7 ده تایی ضرب می کنیم. یعنی 70*40 که می شود 2800 و عدد را روی چرتکه نشان می دهیم. 0مهره درستون یکان و 0 مهره روی ستون دهگان و8 مهره در ستون صدگان ، چون در ستون صدگان قبلاً 8 مهره داشتیم نمی توانیم 8 مهره دیگر به آن اضافه کنیم پس اول 2 مهره به 8 مهره قبلی اضافه کرده تا مجموع 10 شود وعمل انتقال را انجام می دهیم،یعنی 10 مهره از ستون صدگان کم می شود وبه ستون یکان هزار 1 مهره اضافه می گردد.وبعد 6 مهره باقی مانده را در ستون صدگان قرار می دهیم وبعد 2 مهره به ستون یکان هزار اضافه می کنیم.
حالا 8 مهره در ستون یکان و 4 مهره در ستون دهگان و 6 مهره در ستون صدگان و 3 مهره در ستون یکان هزار قرار دارد پس جواب ضرب ما می شود.3648
و اینک می توانید لذت یادگیری چرتکه را با کلیک کردن به این لینک مشاهده فرمایید : سایت آپارات