خیام نیشابوری
غیاث الدین ابوالفتح عمربن ابراهیم خیام (خیامی) در سال ۴۳۹ هجری (۱۰۴۸ میلادی) در نیشابور متولد شد . وی در دوره ی سلجوقیان ، از اصیل ترین نابغه هایی بود که خلاقیت هایی در زمینه ی ریاضی داشتند . او در طول زندگی اش کار های فراوانی را انجام داد از جمله :
به طبقه بندی بسیار شایسته ای از معادلات دست زد. از جمله ۱۳ صورت مختلف از معادله های درجه سوم تشکاویل داد، کوشید همه آنها را حل کند و برای تعدادی از آنها راه حل هندسی ارائه داد. در سال ۱۰۷۴ میلادی به خواست سلطان جلال الدین سلجوقی، گاهشمار (تقویم)تازه ای بنیان گذاشت . او در زمینه ریاضیات، فلسفه و نجوم تخصص داشت به طوری که او را در حکمت تالی ابوعلی سینا می خوانند و در ریاضیات سرآمد فضلا و در احکام نجوم همه قول او را مسلم می دانستند.
کارهای خیام در ریاضیات بکر و شگفت انگیز است. او برای نخستین بار در تاریخ ریاضی اعلام کرد معادله های درجه سوم را نمی توان تنها با یاری خط کش و پرگار حل کرد.
خیام با تقسیم بندی معادله های درجه سوم ، اغلب آنها را به کمک مقاطع مخروطی حل می کرد و امکان وجود دو جواب را برای معادله های درجه سوم در بررسی خود قرار می داد. البته به جواب های منفی معادله توجه نمی کرد و به سادگی از کنار امکان وجود سه جواب برای معادله های درجه سوم رد می شد .
خیام در فن جبر و مقابله معلومات تازه ای به دست آورده بود. از جمله کارهای دیگر او وضع هندسه تحلیلی است که برخلاف حقیقت آن را منسوب به دکارت دانسته اند.
و به عنوان حرف آخر می گوییم : در هر کجای دنیا که از حکمت و ریاضیات ، ادبیات و نظم و نثر و فلسفه ، سخن به میان می آید ، حکیم عمرخیام یکی از صدرنشینان مجلس شمع اصحاب کمال است هم چنین ادبیات جهان او را به عنوان یکی از مشاهیر جهان شناخته است.
